Chất tạo màu thực phẩm có chức năng làm cho thực phẩm có màu sắc tươi sáng, bắt mắt và hấp dẫn. Thực tế, nhu cầu tiêu thụ chất này trong hơn 50 năm qua đã tăng 500% và trẻ em là đối tượng sử dụng nhiều nhất. Một số bằng chứng cho thấy chất tạo màu trong thực phẩm có tác dụng phụ nghiêm trọng đến sức khoẻ như tăng động ở trẻ em cũng nguyên nhân gây ung thư.

1. Chất tạo màu thực phẩm là gì?

Chất tạo màu thực phẩm là các chất hoá học được phát triển để tăng giá trị thị hiếu cho vẻ ngoài của thực phẩm. Chất tạo màu thực phẩm được sử dụng cải thiện màu sắc của thực phẩm trong nhiều thế kỷ qua, nhưng chất tạo màu thực phẩm nhân tạo đầu tiên được tạo ra vào năm 1856 từ nhựa than đá. Ngày nay, chất tạo màu được làm từ dầu mỏ và có hàng trăm loại chất tạo màu đã được phát triển. Tuy nhiên, phần lớn trong số đó đều được phát hiện là độc hại, chỉ có một số rất ít chất tạo màu nhân tạo được khuyến nghị sử dụng trong thực phẩm.

Các nhà máy sản xuất thực phẩm thường ưa chuộng sử dụng chất tạo màu nhân tạo hơn chất tạo màu tự nhiên bởi có sẵn trong một số loại thực phẩm vì chất tạo màu nhân tạo làm cho thực phẩm có màu sắc sặc sỡ hơn (chẳng hạn như beta carotene và chiết xuất củ cải đường).

Sự an toàn của chất tạo màu thực phẩm nhân tạo vẫn còn rất nhiều tranh cãi. Tất cả chất tạo màu nhân tạo đang được sử dụng trong thực phẩm đều phải trải qua thử nghiệm về độc tính trong các nghiên cứu trên động vật. Cơ quan quản lý Thực phẩm (FDA) và Dược phẩm và cơ quan An toàn thực phẩm Châu Âu (EFSA) đã kết luận rằng chất tạo màu thực phẩm không gây ra rủi ro sức khỏe đáng kể. Tuy nhiên, kết luận của hai cơ quan này không chiếm trọn sự đồng tình của mọi người. Thực tế cho thấy, một số loại chất màu thực phẩm được coi là an toàn ở một quốc gia nhưng lại bị cấm tiêu thụ ở quốc gia khác. Điều đó khiến cho việc đánh giá sự an toàn của các chất tạo màu thực phẩm trở nên vô cùng khó khăn.

2. Các loại chất tạo màu trong thực phẩm phổ biến nhất

Các loại chất tạo màu thực phẩm sau đây đã được cả Cơ quan quản lý Thực phẩm (FDA) và Dược phẩm và cơ quan An toàn thực phẩm Châu Âu (EFSA) phê duyệt sử dụng.

• • Màu đỏ số 3 (Erythrosine). Đây là chất có màu đỏ anh đào thường được sử dụng trong kẹo, kem que, gel trang trí bánh.
  • Màu đỏ số 40 (Allura Red). Nó có màu đỏ sẫm được sử dụng trong đồ uống thể thao, kẹo, gia vị và ngũ cốc.
  • Màu vàng số 5 (Tartrazine). Nó có màu vàng chanh có trong kẹo, nước ngọt, khoai tây chiên, bỏng ngô và ngũ cốc.
  • Màu vàng số 6 (Sunset Yellow). Nó có màu vàng cam thường được sử dụng trong kẹo, nước sốt, đồ nướng và trái cây được bảo quản.
  • Màu xanh số 1 (Brilliant Blue). Nó có màu xanh lục được sử dụng trong kem, đậu đóng hộp, súp đóng gói, kem que
  • Màu xanh số 2 (Indigo Blue). Nó có màu xanh lộng lẫy thường được tìm thấy trong kẹo, kem, ngũ cốc và đồ ăn nhẹ.

Các loại chất màu phổ biến nhất là màu đỏ số 40, màu vàng số 5 và màu vàng số 6. Ba loại này chiếm tới 90% tất cả các chất tạo màu được sử dụng ở Mỹ.

Một số chất tạo màu khác được chấp thuận ở một số quốc gia nhưng lại bị cấm ở quốc gia khác. Chẳng hạn như: màu xanh lá cây số 3 được FDA chấp nhận sử dụng trong thực phẩm nhưng lại bị cấm ở châu Âu. Hay vàng Quinoline, Carmoisine và màu đỏ tươi là những ví dụ về chất tạo màu thực phẩm được phép ở EU nhưng lại bị cấm ở Mỹ.

3. Một số khuyến cáo về chất tạo màu thực phẩm

Quan điểm cho rằng chất tạo màu thực phẩm nhân tạo là chất gây ung thư. Tuy nhiên, bằng chứng hỗ trợ cho tuyên bố này vẫn còn chưa đủ mạnh. Hơn nữa, một số chất tạo màu thực phẩm có gây ra phản ứng dị ứng ở một số người nhưng với những người khác có thể không có bất kỳ triệu chứng dị ứng nào. 

Lý do chất tạo màu thực phẩm được sử dụng trong thực phẩm là để làm tăng sự hấp dẫn của thực phẩm. Nhưng lại hoàn toàn không có lợi ích dinh dưỡng từ các chất tạo màu này. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa đủ bằng chứng rõ ràng để đề nghị mọi người nên tránh hoàn toàn các chất tạo màu nhân tạo.

Thực tế hiện nay cho thấy, các nguồn thực phẩm chế biến không lành mạnh lại là nguồn lớn nhất của chất tạo màu thực phẩm. Nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ. Cho nên, loại bỏ thực phẩm chế biến ra khỏi chế độ ăn và sử dụng các thực phẩm lành mạnh sẽ giúp cải thiện sức khỏe và giảm đáng kể lượng chất tạo màu trong thực phẩm.

Một số thực phẩm không có chất tạo màu thực phẩm:

• • Thịt và thịt gia cầm: Thịt gà, thịt bò, thịt lợn và cá tươi sống.
  • Các loại hạt và hạt: Hạnh nhân không có hương vị, hạt macadamia, hạt điều, quả hồ đào, quả óc chó, hạt hướng dương.
  • Trái cây và rau quả tươi: Tất cả các loại trái cây và rau quả tươi.
  • Các loại ngũ cốc: Yến mạch, gạo nâu, quinoa, lúa mạch.
  • Các loại đậu: Đậu đen, đậu thận, đậu xanh, đậu hải quân, đậu lăng.